सुरुङ्गा । झापाको दमकमा रहेको लाइफलाइन अस्पताल प्रालिले अस्पतालबाट निस्किएको फोहर मापदण्डविपरीत आफ्नै परिसरमा जलाउने गरेको पाइएको छ । अस्पतालबाट निस्किएको फोहर परिसरमै जलाउँदा भाइरलको समस्या देखापरेको भन्दै स्थानीयवासी आन्दोलित बनेका छन् ।
स्वास्थ्य संस्था स्थापना, सञ्चालन तथा स्तारोन्नति मापदण्डसम्बन्धी निर्देशिका–२०७० मा ‘अस्पतालबाट निस्काशन हुने सामान्य तथा चिकित्साजन्य फोहरमैला प्रकृति अनुसार स्रोतमै अलग–अलग छुट्ट्याउने, सङ्कलन तथा उचित विर्सजन गर्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने हुन्छ’ भनिएको छ ।
त्यस्तै फोहरमैला व्यवस्थापन नियमावली २०७० मा स्वास्थ्य संस्थाजन्य हानिकारक फोहरमैलाको निर्मलीकरण, प्रशोधन र व्यवस्थापन गरिनुपर्ने व्यवस्था भए पनि उक्त अस्पतालले निस्किएको सबै फोहर जलाउने गरेको पाइएको हो ।
ऐनको उपनियम २ बमोजिम स्वीकृति प्राप्त स्वास्थ्य संस्थाले स्वास्थ्य संस्थाजन्य फोहरमैलाको प्रशोधन, निर्मलीकरण एवं व्यवस्थापन सम्बन्धी कार्य आफैंले गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको भए पनि सो अस्पतालले वर्षौदेखि अस्पतालबाट निस्किएको फोहर यसैगरी जलाउँदै आएको स्थानीयवासीको भनाइ छ ।
अस्पतालबाट निस्किएको फोहरमैलाको उचित व्यवस्थापन नहुँदा भाइरलको समस्या देखापरेको स्थानीवासी शान्ता निरौलाले बताए । उनले भने, “वर्षौदेखि यो अस्पतालले यसैगरी अस्पतालको सबै फोहर जलाउँदै आएको छ । जसका कारण बालबालिकामा भाइरलको समस्या देखा परेको छ ।”
दमक नगरपालिका–१० मा रहेको सो अस्पतालले अस्पतालको पश्चिमतर्फ रहेको खाली जमीनमा फोहर जलाउने गरेको छ । फोहर जलाउँदा धुँवाका कारण बालबालिकामा स्वाशप्रश्वाशमा समस्या, भाइरल ज्वरो, खोकी लगेर अस्पताल नै लानु परेको उनले बताए ।
अस्पतालले तीन दिनदेखि खुरुखुरु दिउँसो अस्पताल परिसरभित्रै फोहर जलाएको भन्दै स्थानीवासीले अस्पतालका मेडिकल डाइरेक्टर डा मुक्तिप्रसाद भट्टराईलाई फोहर जलाउन बन्द नगरे अस्पताल घेराउ गर्ने चेतावनी दिएका छन् ।
स्वास्थ्य संस्था स्थापना, सञ्चालन तथा स्तारोन्नति मापदण्डसम्बन्धी निर्देशिका – २०७० ले फोहरको सेग्रिगेशन, कलेक्सन, ट्रान्सपोर्टेशन, ट्रिटमेन्ट र अन्तिम विसर्जन छुट्टै योजना तयार गरी उपयुक्त प्रविधिबाट फोहरव्यवस्थापन गर्नुपर्ने भने पनि अस्पताल सञ्चालकले आफुखुशी फोहर अस्पताल परिसरभित्रै जलाउँदा मानवस्वास्थ्यमा अस्पतालकै कारण गम्भीर असर परेको बताइन्छ ।
अस्पतालले फोहरमैला व्यवस्थापन गर्दा मर्करीयुक्त उपकरणको सट्टामा डिजिटालाइज्ड उपकरण प्रयोगमा ल्याउनुपर्ने निर्देशिकाले प्रष्ट भने पनि अस्पतालले आफ्नै खाली जमीनलाई डम्पिङसाइड बनाएको स्थानीयवासी जीवन विष्टले बताए । उनले भने, “आफूहरुले पटक–पटक अस्पतालबाट निस्किएको फोहर जलाउनु हुँदैन भने पनि अस्पताल प्रशासनले गाउँलेको कुराको कुनै सुनुवाइ गरेको छैन ।”
तीन वर्षअघि नै अस्पतालबाट निस्कने फोहर यसरी नजलाउन अस्पताल प्रशासनलाई भने पनि अस्पतालले नटेरेको अर्का स्थानीयवासी पुण्य पोखरेले बताए । अस्पताल प्रशासनले भने संयोगवस यस्तो भएको जनाएको छ । अस्पतालका मेडिकल डाइरेक्टर डा. भट्टराईले आफूहरुले नियतवस् यस्तो नगरेको बताए । उनले भने, “कर्मचारीबाट यस्तो गल्ती भयो होला, नगरपालिकासँग समन्वय गरेर फोहर तत्काल व्यवस्थापन गर्छौं ।”९
