डोटी । जिल्लाको दिपायल सिलगढी नगरपालिका– ४ गैराकी २५ वर्षीया कालु विकले दुई छोरी पाएपछि अर्की पनि छोरी हुने डरले भारतको पलिया शहरमा गएर हालै गर्भपतन गराएर फर्किइन् । दुई छोरी पाइसकेकी कालुले अर्को सन्तान पनि छोरी हुने डरले गर्भपतन गराएको बताइन् ।
“हामीलाई छोरो चाहिएको थियो, पलिया गएर मेसिनले हे¥यौँ, चेली रैछ, फालेर आयौँ”, उनले भनीन्। स्वास्थ्य परीक्षण गर्न श्रीमान्सँग भारत पुग्नुभएकी कालुले श्रीमान्को सहमतिमा गर्भपतन गराएको बताइन् । जिल्लाका अधिकांश ठाउँमा गर्भमा छोरी भएको थाहा पाएपछि घरका श्रीमान्ले नै श्रीमतीलाई गर्भपतन गराउन सल्लाह दिने गरेका छन् । श्रीमान्को सल्लाहबमोजिम यहाँका महिला लाचार भएर गर्भमै छोरीको हत्या गर्नसम्म पुग्नेगरेको स्थानीयवासीको आरोप छ ।
त्यस्तै केआइसिंह गाउँपालिका–२ की महामती कामीले पनि केही महीना पहिले कैलालीको एक अस्पतालमा गएर आफनो गर्भपतन गराइन् । गर्भमा छोरी भएको जानकारी पाएपछि उनका श्रीमान् बलबहादुरको आग्रहमा उनले गर्भपतन गराएकी हुन् । घरमा पहिले नै तीन छोरी भएकाले गर्भमा पनि छोरी छ भन्ने डाक्टरले जानकारी दिएपछि उनले गर्भपतन गराएको बताइन् ।
उनले भनीन्, “छोरो पाउला भन्ने आशा गरेका थियौँ, डाक्टरले छोरी छ भन्यो, अनि फाल्यौँ ।” डोटीलगायत समग्र सुदूरपश्चिममा छोरो पाउने आसमा अधिकांश महिला गर्भमै छोरीको हत्या गर्न थालेका छन् । आफू मरेपछि आफनो अंश खाने तथा बुढेसकालको सहारा छोरो हुने भन्दै यहाँका स्थानीयवासी गर्भमै (छोरी)ं भ्रूणको हत्या गर्ने चलन निकै बढेको बडिकेदार गाउँपालिका–१ का स्थानीय ललित कलेलले बताइन् ।
उनले भनीन्, “छोरी पराइ घर जान्छ छोरो बुढेसकालको सहारा बन्छ भनेर अधिकांशले गर्भमै छोरीको हत्या गर्न थालेका छन्, यसको अन्त गर्न जरुरी भएको छ ।” लिङ्ग पहिचान गरेर भ्रूण हत्या गर्नु भनेको कानूनी अपराध हो भन्ने जान्दाजान्दै पनि पहाडी जिल्लामा भ्रूण हत्या गर्ने क्रम दिनानुदिन बढिरहेको छ । छोराको आसमा पटक÷पटक गर्भपतन गर्दा पछि गएर महिलालाई ठूलो समस्या पर्ने शैलेश्वरी अस्पताल दिपायल पिपल्लाका डा .निशान्त ढकालले बताए ।
उनले भनीन्,“धेरैपटक गर्भपतन गराउँदा महिलाको पाठेघरमा घाउ भएर कामै नलाग्ने हुनसक्छ, जसले पछि गएर महिलालाई मृत्युको मुखमा धकेल्छ ।” छोरा नभए आफू मरेपछि काज किरिया गर्ने र अंश खाने कोही नहुने र स्वर्ग जान पनि नमिल्ने भन्ने अन्धविश्वासका कारण यहाँका स्थानीयवासी गर्भमै छोरीको हत्या गर्नसम्म तयार हुने गरेको दिपायल सिलगढी नगरपालिका–२ का अध्यक्ष राजेन्द्र खड्काले बताए । कानूनले १२ हप्ता अर्थात् तीन महीनासम्मको मात्रै गर्भपतन गर्न पाउने व्यवस्था गरेको भए पनि लिङ्ग पहिचान गरेर चार महीनापछि पनि गर्भपतन गराउने काम सुदूरपश्चिममा व्यापकरुपमा भइरहेको स्थानीयवासी तथा चिकित्सक लोकेन्द्र बोहराले बताए।
उनले भने, “लिङ्ग पहिचान गरेर लामो समयपछि पनि गर्भपतन गराउने बढेका छन्, जसका कारण आमाको ज्यान जाने खतरा हुन्छ ।” गर्भमा लिङ्ग पहिचान गर्न नपाइने कानूनी प्रावधान भए पनि गोप्यरूपमा लिङ्ग पहिचान गरी गर्भपतन गर्ने गरिएको दिपायलकी अर्की स्थानीय लक्ष्मी शाहीले बताइन् । उनले भनीन्, “गोप्यरूपमा लिङ्ग पहिचान गराउँछन्, छोरो भए राख्छन, छोरी भए फालेर आउँछन् ।”
यहाँका स्थानीयवासीले सुदूरपश्चिमका धनगढी, महेन्द्रनगर, अत्तरिया, नेपालगञ्ज र छिमेकीमुलुक भारतका पलिया, रूपेडिया, खटिमा लगायतका बजारका केही निजी अस्पतालमा लिङ्ग पहिचान गरेर गर्भपतन गर्ने गरेको पाइएको छ । छोरा पाउने आसमा सुदूरपश्चिमेली महिलाले गर्भपतन गराउने गरेको सबै क्षेत्र र ठाउँमा जानकारी भए पनि त्यसको रोकथामका लागि हालसम्म कसैले पनि पहल चाल्न नसकेको स्थानीय स्वास्थ्यकर्मी रञ्जना शाहुले बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, “कुन ठाउँमा कसले गर्भपतन गराउँछ भन्ने प्राय सबैलाई थाहा छ तर, रोक्ने सम्झाउने प्रयास कसैले गर्दैनन्, यो आफैँमा दुर्भाग्य हो ।” लिङ्ग पहिचान गरेर गर्भपतन गराउने कार्य रोक्नका लागि बनेको कानून पूर्णतया कार्यान्वयनमा आउन नसकेका कारण जिल्लामा गर्भपतन गर्ने हावी भएको कानून व्यवसायी शङ्करदीप मडैले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “लिङ्ग पहिचान गरेर गरिने गर्भपतन रोक्न बनेको कानून खासै कार्यान्वयन हुननसक्दा समस्या भएको हो, कानूनको पूर्णपालना गरेर यस्तो कार्य रोक्नुपर्छ ।” गर्भपतन गराउनेमा कलिलो १८ वर्ष उमेर देखि ३८÷४० वर्ष सम्मका महिला प्राय बढी छन् । छोरो पाउने आसमा गरिने भ्रूण हत्या रोक्न यहाँका अन्य महिला तथा अधिकारकर्मीले माग गरेका छन् ।
